Ðể được hành nghề luật sư ở bất cứ tiểu bang nào tại Hoa Kỳ đều đòi hỏi người luật sư có giấy phép hành nghề hay được nhận vào luật sư đoàn (bar) của nơi đó

 Các quy định chung

Ðể được hành nghề luật sư ở bất cứ tiểu bang nào tại Hoa Kỳ đều đòi hỏi người luật sư có giấy phép hành nghề hay được nhận vào luật sư đoàn (bar) của nơi đó. Tất cả các tiểu bang đều quy định rằng những người nộp đơn xin gia nhập luật sư đoàn đều phải qua một kỳ thi viết; phần lớn các tiểu bang cũng đòi hỏi các ứng viên phải đậu một kỳ thi khác về đạo đức (ethics). Các luật sư được nhận vào luật sư đoàn ở một tiểu bang cũng có khi được đương nhiên chấp nhận vào luật sư đoàn một tiểu bang khác mà không cần phải thi lại nếu đáp ứng các tiêu chuẩn mà tiểu bang đó đề ra. Tuy nhiên, trong phần lớn các trường hợp, các luật sư muốn hành nghề ở tiểu bang khác đều phải đậu kỳ thi bar (bar exammination) của riêng từng tiểu bang. Ngoài ra các tòa án liên bang và các cơ quan công quyền cũng đưa ra các tiêu chuẩn riêng cho những người muốn đại diện thân chủ tranh cãi trong phòng xử của họ. Ðây là điều chúng ta sẽ tìm hiểu trong dịp khác.

Ðiều kiện thi bar examination

Ðể được tham dự kỳ thi bar examination trong phần lớn các tiểu bang, ứng viên thường phải có bằng cử nhân và tốt nghiệp một trường luật được sự chứng nhận của Hiệp Hội Luật Sư Ðoàn Hoa Kỳ (American Bar Association - ABA) hay của giới hữu trách tiểu bang.

Sự chứng nhận (accredited) của ABA có nghĩa là trường luật đó, đặc biệt là thư viện luật và thành phần ban giảng huấn của trường-đạt được các tiêu chuẩn căn bản đưa ra để đảm bảo phẩm chất của ngành luật. Cho đến năm 2005, cả Hoa Kỳ có khoảng 191 trường luật được ABA chấp thuận; các trường khác chỉ được sự chấp thuận của tiểu bang.

Thường thì sinh viên tốt nghiệp các trường luật không được ABA chứng nhận chỉ được thi bar examination và hành nghề ở tiểu bang hay khu vực giới hạn, phần lớn các trường này ở California. Trong năm 2005, có 7 tiểu bang là California, Maine, New York, Vermont, Virginia, Washington và Wyoming, chấp nhận việc học luật trong một văn phòng luật đủ để được phép thi bar examination; có ba nơi là California, District of Columbia và New Mexico, nay chấp nhận việc học luật hàm thụ. Một số tiểu bang khác đòi hỏi phải có sự ghi danh và được chấp thuận của Hội Ðồng Giám Khảo Luật Tiểu Bang (State Board of Law Examiners) trước khi sinh viên vào trường luật hay trong những năm đầu học luật.

Các kỳ thi

Dù rằng không có một cuộc thi chung về bar examination nào cho cả nước, tất cả 48 tiểu bang, District of Columbia, đảo Guam, Puerto Rico, Virgin Islands và Northern Mariana Islands đòi hỏi phải đậu kỳ thi dài 6 giờ đồng hồ gọi là Multistate Bar Examination (MBE) trong tiến trình thi cử để được nhận vào luật sư đoàn. Cuộc thi MBE này không bắt buộc ở tiểu bang Louisiana hay Washington.

Cuộc thi MBE thường chú trọng vào nhiều lãnh vực và đôi khi kỳ thi bar tiểu bang cũng được đưa ra trong cùng ngày thi. Cuộc thi Multistate Essay Examination (MEE) dài 3 tiếng đồng hồ cũng được dùng trong cuộc thi tổng quát tại một số tiểu bang. Các tiểu bang có cách tính điểm MBE và MEE không giống nhau.

Một số tiểu bang cũng đòi hỏi phải thi Multistate Performance Testing (MPT) để trắc nghiệm khả năng của các tân luật sư. Ðiều kiện đòi hỏi thường thay đổi tùy theo tiểu bang và thường lấy ở cùng ngày thi bar exam và chỉ cần phải thi một lần mà thôi.

Ðể trở thành luật sư, các sinh viên thường trải qua khoảng 7 năm học tập sau khi hoàn tất bậc trung học-4 năm bậc cử nhân và tiếp theo đó là 3 năm trường luật. Các ứng viên xin vào trường luật phải có tối thiểu văn bằng cử nhân mới được nhận vào. Ðể đáp ứng nhu cầu của các sinh viên chỉ có thể đi học bán thời gian, một số trường luật cũng mở ra các chương trình lớp đêm hay học bán thời gian, và do đó sẽ tăng thời gian học lên thành 4 năm. Hiện có ít nhất là 10% các sinh viên tốt nghiệp các trường có sự chứng nhận của ABA là những người học bán thời gian.

Pre-Law major?

Dù rằng không có một ngành học nào được xác định là “dự bị Luật” (pre-law), các sinh viên phải chuẩn bị cho chính mình khả năng viết, nói, đọc, nghiên cứu, phân tích và suy nghĩ một cách hợp lý-đây là những khả năng căn bản cần thiết để có thể thành công trong việc học và trong nghề luật. Dù cho học ngành gì chăng nữa, người sinh viên Luật cũng nên lấy nhiều lớp khác nhau. Những lớp về Anh văn, ngoại ngữ, nói chuyện trước công chúng, chính quyền, triết, sử, kinh tế, toán, và điện toán, cũng như các môn khác, đều có sự hữu dụng.

Thí dụ, một luật sư chuyên về bản quyền sáng chế (patent law) cần có kiến thức về kỹ thuật hay khoa học, và các luật sư về thuế (tax law) sẽ thấy sự hiểu biết về kế toán là cần thiết.

Xin vào trường Luật

Phần lớn việc thu nhận sinh viên vào trường Luật tùy thuộc vào khả năng của ứng viên cho thấy họ có ý hướng và chuẩn bị để theo đuổi ngành này, thường là qua điểm học bạ, điểm của Kỳ Thi Trường Luật (Law School Admission Test LSAT), giá trị của trường ứng viên theo học trước đó, bất cứ kinh nghiệm làm việc nào, và đôi khi cũng có cuộc phỏng vấn cá nhân. Tuy nhiên mỗi trường lại xếp các yếu tố này vào những thang điểm khác nhau.

Tất cả các trường luật được ABA chứng nhận đều đòi hỏi ứng viên phải đi thi LSAT. Hầu như tất cả các trường luật đòi hỏi ứng viên phải gửi học bạ đến cơ quan “Law School Data Assembly Service” để nơi này sắp xếp các dữ kiện, gửi điểm thi LSAT và hồ sơ học bạ cá nhân về các trường luật mà ứng viên muốn vào học. Việc tranh một chỗ ngồi trong trường luật thường rất gay go, nhất là các trường luật nổi tiếng, với số ứng viên bao giờ cũng vượt quá số được tuyển rất nhiều.

Học trình

Trong năm đầu tiên ở trường luật, thường thì các sinh viên học các lớp căn bản như luật Hiến Pháp (constitutional law), luật về khế ước (contracts), luật về tài sản (property law), luật dân sự (torts), tiến trình tố tụng dân sự (civil procedure) và cách viết văn bản ngành luật (legal writing). Trong các năm còn lại, các sinh viên có thể chọn các lớp cho lãnh vực chuyên môn như thuế, lao động, hay luật công ty. Các sinh viên trường luật thường tạo cho mình kinh nghiệm thực tế bằng nhiều cách như tham dự vào các hoạt động về luật do nhà trường tổ chức; trong các vụ xử tập huấn có sự hướng dẫn của các luật sư kinh nghiệm; cũng như qua việc nghiên cứu và viết về những vấn đề pháp lý để đăng tải cho tạp chí luật của trường.

Một số trường luật cũng có những chương trình trong đó người sinh viên có được kinh nghiệm qua thời gian tập sự với các luật sư đang hành nghề hoặc trong các chương trình nghiên cứu của các giáo sư.

Sinh viên tốt nghiệp các trường luật cũng phải đậu kỳ thi liên quan đến trách nhiệm khi hành nghề có tên là Multisate Professional Responsibility Examination (MPRE) theo đó hỏi về sự hiểu biết của sinh viên về điều luật của ABA đối với trách nhiệm chuyên môn và cách hành xử trong khi hành nghề. Trong một số tiểu bang, MPRE có thể thi trong lúc còn đi học, thường là sau khi hoàn tất khóa học về đạo đức của người trong ngành luật (legal ethics).

Ngay cả sau khi tốt nghiệp, các luật sư cũng phải tiếp tục tìm hiểu về những vấn đề mới trong ngành của mình, dù có liên hệ trực tiếp đến luật pháp hay không. Hiện có khoảng 40 tiểu bang buộc các luật sư phải tiếp tục việc học hỏi về ngành luật của mình (Continuing Legal Education - CLE).

Hành nghề luật đòi hỏi cá nhân phải có tinh thần trách nhiệm cao. Những người có ý tưởng đi theo ngành luật phải là những người thích làm việc với những người khác và phải có được sự nể trọng cũng như tin tưởng của thân chủ, của người cộng sự, và của quần chúng. Người học ngành này cũng phải có khả năng sáng tạo, tinh thần kiên nhẫn bền bỉ, khả năng phân tích... là những điều rất cần thiết cho luật sư, thường hay phải phân tích các vụ kiện phức tạp cũng như đối phó với các vấn đề luật pháp mới lạ.

Phần lớn các luật sư khởi đầu sự nghiệp của mình trong các chức vụ có trả lương. Phần lớn các luật sư có trả lương thường làm việc trong hình thức trợ giúp các luật sư hay các quan tòa nhiều kinh nghiệm. Sau mấy năm làm việc, các luật sư được nhận vào “parnership” trong tổ hợp mà họ đang làm việc hay mở văn phòng riêng của mình. Một số khác có thể được đề cử hay đắc cử vào chức vụ thẩm phán. Một số nữa có thể trở thành giáo sư trường luật hay giới chức điều hành.

Có thể nào trở thành luật sư mà không đi học trường luật?

Câu trả lời là có, và chỉ ở khoảng bảy tiểu bang tại Hoa Kỳ mà thôi. Ðó là Vermont, New York, Washington, Virginia, California, Maine và Wyoming. Các tiểu bang này có những quy định khác nhau về vấn đề này và ứng viên cần tham khảo với tiểu bang nơi mình sinh sống.

Tại California, một ứng viên có thể đáp ứng các điều kiện về học vấn trong ngành luật bằng cách học tập ít nhất bốn năm dưới sự hướng dẫn và kiểm soát của một thẩm phán hay một luật sư tại văn phòng của người này. Vị luật sư đó phải là thành viên hoạt động của Luật Sư Ðoàn Californa và hành nghề trong ít nhất năm năm trở lại đây.

Ðể biết thêm chi tiết, ứng viên cần liên lạc với Luật Sư Ðoàn California (State Bar of California) hay qua trang web www.calbar.ca.gov và xem phần Admissions.

Các tiểu bang khác chọn đi theo lời khuyến cáo của Hiệp Hội Luật Sư Ðoàn Hoa Kỳ (American Bar Association ABA) là chỉ thu nhận những người đã học qua trường luật. Sở dĩ có điều kiện này, theo ABA, là để bảo đảm người luật sư có khả năng và phẩm chất cao hơn là sự phán xét của một kỳ thi khảo sát.

Cũng nên đề cập một vấn đề khác là người không từng đi học trường luật có thể được đi thi và cho hành nghề ở một tiểu bang nhưng thường không được cho hành nghề ở các tiểu bang khác.

Luật sư có kiếm được nhiều tiền không?

Câu trả lời là còn tùy theo lãnh vực chuyên môn, và làm cho cá nhân mình hay cho người khác.

Theo thống kê của bộ Lao Ðộng Hoa Kỳ, vào tháng 5, năm 2008, thì lương trung bình hàng năm (median annual wages) của tất cả các luật sư, kể cả người lãnh lương tháng và người làm việc theo thù lao, là $110,590. Thành phần ở giữa trong số này lãnh từ $74,980 đến $163,320. Lương trung bình của các lãnh vực sử dụng nhiều luật sư nhất được cho biết như sau: Ðiều hành công ty $145.770, làm việc cho chính quyền liên bang $126,080; dịch vụ pháp lý $116,550; chính quyền địa phương $87,590; chính quyền tiểu bang $78,540.

Các mức lương của luật sư nhiều kinh nghiệm thay đổi tùy theo lãnh vực chuyên môn và nơi họ làm việc. Luật sư tự mở văn phòng của mình thường kiếm ít tiền hơn những người làm trong tổ hợp.

Mức lương trung bình của các luật sư kiếm được sau khi khởi sự hành nghề được 9 tháng được cho biết như sau: tất cả các luật sư mới tốt nghiệp $68,500; luật sư có văn phòng tư $108,500; làm việc cho các công ty $69,100; làm việc cho chính phủ $50,000; làm việc trong tòa (judicial clerkships) $48,000. (theo dữ kiện của National Association of Law Placement).