Home Văn Học Văn, Nhạc, Thi Sĩ Hàn Mặc Tử (1912 - 1940)

Hàn Mặc Tử (1912 - 1940) PDF Print E-mail
Tác Giả: Saigon Echo sưu tầm   
Thứ Ba, 21 Tháng 9 Năm 2010 06:45

Hàn Mặc Tử hay Hàn Mạc Tử (tên thật là Nguyễn Trọng Trí, sinh 22 tháng 9, 1912 – mất 11 tháng 11, 1940) là một nhà thơ nổi tiếng, khởi đầu cho dòng thơ lãng mạn hiện đại Việt Nam, là người khởi xướng ra Trường thơ Loạn.


Hàn Mặc Tử

 
              Nhà thơ Hàn Mặc Tử
Sinh 22 tháng 9, 1912
Đồng Hới, Quảng Bình, Việt Nam

Mất 11 tháng 11, 1940 (28 tuổi)
Quy Nhơn, Việt Nam

Tên thật Nguyễn Trọng Trí

Bút danh
 Hàn Mạc Tử,
Lệ Thanh,
Phong Trần

Nghề nghiệp
 Nhà thơ

Quốc gia Việt Nam

Dân tộc
 Kinh

Quốc tịch
 Việt Nam

Giai đoạn sáng tác
 1928-1940

Tác phẩm chính
 Thơ điên
Đây thôn Vỹ Dạ
Mùa xuân chín (xem thêm)

Hàn Mặc Tử hay Hàn Mạc Tử (tên thật là Nguyễn Trọng Trí, sinh 22 tháng 9, 1912 – mất 11 tháng 11, 1940) là một nhà thơ nổi tiếng, khởi đầu cho dòng thơ lãng mạn hiện đại Việt Nam, là người khởi xướng ra Trường thơ Loạn. [1]

Hàn Mặc Tử cùng với Quách Tấn, Yến Lan, Chế Lan Viên được người đương thời ở Bình Định gọi là Bàn thành tứ hữu, nghĩa là Bốn người bạn ở thành Đồ Bàn[2].

Tiểu sử
 

 
 Hàn Mạc Tử và những người tình trong thơ: Thương Thương, Kim Cúc,
Mộng Cầm, Ngọc Sương, Mai Đình
Hàn Mặc Tử tên thật là Nguyễn Trọng Trí, sinh ở làng Lệ Mỹ, Đồng Hới, Quảng Bình; trú ngụ ở Quy Nhơn, tỉnh Bình Định từ thủa nhỏ. Hàn Mạc Tử, Lệ Thanh, Phong Trần là các bút danh khác của ông. Ông có tài năng làm thơ từ rất sớm khi mới 16 tuổi. Ông cũng đã từng gặp gỡ Phan Bội Châu và chịu ảnh hưởng khá lớn của chí sỹ này. Ông được Phan Bội Châu giới thiệu bài thơ Thức khuya của mình lên một tờ báo. Sau này, ông được một suất học bổng đi Pháp nhưng vì quá thân với Phan Bội Châu nên đành đình lại. Ông quyết định vào Sài Gòn lập nghiệp, năm ông 21 tuổi; lúc đầu làm ở Sở Đạc Điền.

Đến Sài Gòn, ông làm phóng viên phụ trách trang thơ cho tờ báo Công luận. Khi ấy, Mộng Cầm ở Phan Thiết cũng làm thơ và hay gửi lên báo. Hai người bắt đầu trao đổi thư từ với nhau, và ông quyết định ra Phan Thiết gặp Mộng Cầm. Một tình yêu lãng mạn, nên thơ nảy nở giữa hai người[3].

Ít lâu sau, ông mắc bệnh phong - một căn bệnh nan y thời đó, Ông bỏ tất cả quay về Quy Nhơn vào nhà thương Quy Hòa (20 tháng 9 năm 1940) mang số bệnh nhân 1.134 và từ trần vào lúc 5 giờ 45 phút rạng sáng 11 tháng 11 năm 1940 tại nhà thương này, [4] khi mới bước sang tuổi 28.[5].

Cuộc đời của ông được biết đến với nhiều mối tình, với nhiều người phụ nữ khác nhau, đã để lại nhiều dấu ấn trong văn thơ của ông - có những người ông đã gặp, có những người ông chỉ giao tiếp qua thư từ, và có người ông chỉ biết tên như Hoàng Cúc, Mai Đình, Mộng Cầm, Thương Thương, Ngọc Sương, Thanh Huy, Mỹ Thiện.

Bút danh Hàn Mạc Tử
Nguyễn Trọng Trí làm thơ từ năm mười sáu tuổi lấy hiệu là Phong Trần rồi Lệ Thanh. Đến năm 1936, khi chủ trương ra phụ trương báo Saigon mới đổi hiệu là Hàn Mạc Tử; "hàn mạc" nghĩa là văn chương.

Tác phẩm

Các sáng tác của Hàn Mặc Tử, gồm có:
• Lệ Thanh thi tập (gồm toàn bộ các bài thơ Đường luật)
• Gái Quê (1936, tập thơ duy nhất được xuất bản lúc tác giả chưa qua đời)
• Thơ Điên (hay Đau Thương, thơ gồm ba tập: 1. Hương thơm; 2. Mật đắng; 3. Máu cuồng và hồn điên)
• Xuân như ý
• Thượng Thanh Khí (thơ)
• Cẩm Châu Duyên
• Duyên kỳ ngộ (kịch thơ)
• Quần tiên hội (kịch thơ, viết dở dang)
• Chơi Giữa Mùa Trăng( tập thơ-văn xuôi)
Ngoài ra còn có một số bài phóng sự, tạp văn, văn tế...[6] Xem thêm chi tiết ở bên dưới.

Người giữ bản quyền

Quách Tấn là người giữ bản quyền thơ của Hàn Mạc Tử; vì vậy sau này, các tác giả khi xuất bản những tác phẩm (chưa in thành sách) về Hàn Mạc Tử, Quách Tấn chỉ cho phép trích năm bài thơ trở xuống của Hàn Mạc Tử.
Bình luận và nhận xét
Đánh giá và bình luận về tài thơ của Hàn Mặc Tử có rất nhiều, sau đây là một số đánh giá của các nhà thơ văn nổi tiếng:
 
 
   Mộ Hàn Mạc Tử ở Ghềnh Ráng
• "Trước không có ai, sau không có ai, Hàn Mặc Tử như một ngôi sao chổi xoẹt qua bầu trời Việt Nam với cái đuôi chói lòa rực rỡ của mình"
• "Tôi xin hứa hẹn với các người rằng, mai sau, những cái tầm thường, mực thước kia sẽ biến tan đi, và còn lại của cái thời kỳ này, chút gì đáng kể đó là Hàn Mạc Tử."
(Nhà thơ Chế Lan Viên)
• "Sẽ không thể giải thích được đầy đủ hiện tượng Hàn Mặc Tử nếu chỉ vận dụng thi pháp của chủ nghĩa lãng mạn và ảnh hưởng của Kinh thánh. Chúng ta cần nghiên cứu thêm lý luận của chủ nghĩa tượng trưng và chủ nghĩa siêu thực. Trong những bài thơ siêu thực của Hàn Mặc Tử, người ta không phân biệt được hư và thực, sắc và không, thế gian và xuất thế gian, cái hữu hình và cái vô hình, nội tâm và ngoại giới, chủ thể và khách thể, thế giới cảm xúc và phi cảm xúc. Mọi giác quan bị trộn lẫn, mọi lôgic bình thường trong tư duy và ngôn ngữ, trong ngữ pháp và thi pháp bị đảo lộn bất ngờ. Nhà thơ đã có những so sánh ví von, những đối chiếu kết hợp lạ kỳ, tạo nên sự độc đáo đầy kinh ngạc và kinh dị đối với người đọc."
(Nhà phê bình văn học Phan Cự Đệ)
• "Hàn Mặc Tử có khoảng bảy bài hay, trong đó có bốn bài đạt đến độ toàn bích. Còn lại là những câu thơ thiên tài. Những câu thơ này, phi Hàn Mặc Tử, không ai có thể viết nổi. Tiếc là những câu thơ ấy lại nằm trong những bài thơ còn rất nhiều xộc xệch..."
(Nhà thơ Trần Đăng Khoa)
• "...Theo tôi thơ đời Hàn Mặc Tử sẽ còn lại nhiều. Ông là người rất có tài, đóng góp xứng đáng vào Thơ mới."
(Nhà thơ Huy Cận)
• "...Một nguồn thơ rào rạt và lạ lùng..." và "Vườn thơ Hàn rộng không bờ không bến càng đi xa càng ớn lạnh..."
(Nhà phê bình văn học Hoài Thanh)
• Khen chê lúc khuất:
“ Một người đau khổ đến nhường ấy, lúc sống ta hờ hững bỏ quên, bây giờ mất rồi ta xúm lại kẻ chê người khen. Chê hay khen tôi đều thấy có gì bất nhẫn. ”
—Mai 1941

Một số bài thơ nổi tiếng

Nhiều bài thơ của Hàn Mặc Tử đã được phổ nhạc vì tính lãng mạn của nó. Sau đây là một số bài được nhiều nhà phê bình đánh giá là hay và đã được đưa vào sách giáo khoa bậc trung học.

Đây thôn Vỹ Dạ
Sao anh không về chơi thôn Vỹ?
Nhìn nắng hàng cau, nắng mới lên,
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.
 
Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay...
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó,
Có chở trăng về kịp tối nay?
 
Mơ khách đường xa, khách đường xa,
Áo em trắng quá nhìn không ra...
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh,
Ai biết tình ai có đậm đà?
 
 
  Mùa xuân chín
Trong làn nắng ửng: khói mơ tan,
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng.
Sột soạt gió trêu tà áo biếc
Trên giàn thiên lý. Bóng xuân sang
 
Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời
Bao cô thôn nữ hát trên đồi
Ngày mai trong đám xuân xanh ấy
Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi...
 
Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi
Hổn hển như lời của nước mây
Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc
Nghe ra ý vị và thơ ngây...
 
Khách xa gặp lúc mùa xuân chín
Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng
Chị ấy năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?
[1]

Tuyển tập
Gái quê (1936)
• Âm thầm
• Bẽn lẽn
• Duyên muộn
• Đời phiêu lãng
• Em lấy chồng
• Gái quê
• Hái dâu
• Lòng quê
• Mất duyên
• Một đêm nói chuyện với gái quê
• Mơ
• Nắng tươi
• Nhớ chăng
• Nhớ nhung
• Nụ cười
• Quả dưa
• Sượng sùng
• Tiếng vang
• Tình quê
• Tình thu
• Tôi không muốn gặp
• Trái mùa
• Uống trăng

Thơ điên (sau đổi thành Đau thương - 1938)
Hương thơm
• Bắt chước
• Cao hứng
• Chuỗi cười
• Đà Lạt trăng mờ
• Đây thôn Vĩ Dạ
• Ghen
• Huyền ảo
• Lưu luyến
• Mơ hoa
• Mùa xuân chín
• Sáng trăng
• Say nắng
• Thi sĩ Chàm
• Thời gian
• Tối tân hôn
• Trăng vàng trăng ngọc

Mật đắng
• Cuối thu
• Dấu tích
• Đôi ta
• Gửi anh
• Hãy nhập hồn em
• Khói hương tan
• Muôn năm sầu thảm
• Những giọt lệ
• Sầu vạn cổ

Máu cuồng và hồn điên
• Biển hồn ta
• Chơi trên trăng
• Cô gái đồng trinh
• Cô liêu
• Hồn là ai
• Một miệng trăng
• Ngoài vũ trụ
• Ngủ với trăng
• Người ngọc
• Rướm máu
• Rượt trăng
• Sáng láng
• Say trăng
• Trăng tự tử
• Trút linh hồn
• Trường tương tư
• Ước ao
• Vớt hồn

Xuân như ý
• Anh điên
• Ave Maria
• Bến Hàn Giang
• Đêm xuân cầu nguyện
• Điềm lạ
• Em điên
• Hãy đón hồn anh
• Lang thang
• Nguồn thơm
• Nhớ thương
• Phan Thiết! Phan Thiết!
• Ra đời
• Say chết đêm nay
• Say thơ
• Ta nhớ mình xa (Một nửa trăng)
• Xuân đầu tiên

Thượng thanh khí
• Buồn ở đây
• Cưới xuân, cưới vợ
• Hương
• Mơ duyên
• Nhạc
• Nói tiên tri
• Sao, vàng sao (Đừng cho lòng bay xa)
• Tài hoa
• Tình hoa
• Trường thọ
• Ưng trăng
• Vầng trăng

Cẩm châu duyên
• Nỗi buồn vô duyên
• Tiêu sầu
Kịch thơ
• Duyên kỳ ngộ (1939)
• Quần tiên hội (1940)
Khác
• Biết anh
• Bút thần khai
• Chùa hoang
• Đi thuyền (?)
• Em đau
• Em sắp lấy chồng
• Hồn lìa khỏi xác
• Một cõi quên
• Này đây lời ngọc song song
• Nhớ Trường Xuyên
• Nước mây
• Rụng rồi
• Say máu ngà
• Siêu thoát
• Thương
• Tự thuật

Lời chú ấn tượng
• Ra đời (Xuất thế gian):
“ Phật giáo chia thế giới làm hai cõi: Thế gian và xuất thế gian, tức là thế giới hữu hình và thế giới vi vô, đây sánh xuất thế gian với cõi thanh tịnh của lòng. ”
—Hàn Mạc Tử

Vinh danh
Nhiều nơi ở Việt Nam dùng tên của ông để đặt cho đường phố như: Huế, Phan Thiết (con đường dẫn lên Lầu Ông Hoàng)... Có bài hát nói về cuộc đời ông: Hàn Mặc Tử của Trần Thiện Thanh. Năm 2004, Hãng phim truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh (TFS) đã thực hiện bộ phim Hàn Mặc Tử để kỷ niệm ông.