Home Văn Học Khảo Luận Giai thoại văn học: Lông Mi có trước Râu

Giai thoại văn học: Lông Mi có trước Râu PDF Print E-mail
Tác Giả: Bai An Tran   
Thứ Ba, 01 Tháng 12 Năm 2009 11:16

        Vào khoảng cuối đời Lê có Nguyễn Hoè, một học sinh sắc sảo (không rõ lai lịch ra sao) đi thi hương.

Quan chủ khảo năm ấy cũng tên là Hoè, vì thế khi xướng quyển người ta kiêng tên quan phải đọc chệch là Nguyễn Huề. Nguyễn Hoè biết thừa nhưng cố tình không chịu vào. Người xướng quyển xướng đi xướng lại mấy lần, mọi người đã vào hết, riêng Hoè vẫn còn đeo ống quyển đứng yên. Cuối cùng, người xướng quyển chõ loa vào Hoè mà hỏi tên. Hoè liền gào to: "Tôi là thằng Hoè".

        Người xướng vặn:

        - Sao gọi mãi không vào?

        Hoè đáp cứng cỏi:

        - Chỉ thấy gọi thằng Huề chứ có thấy gọi thằng Hoè đâu?

        Sau người xướng phải xướng to đúng tên Hoè, bấy giờ Hoè mới chịu vào.

        Thấy thí sinh bé oắt mà ương ngạnh, quan chủ khảo sai giữ Hoè để hỏi vặn nghĩa lý văn chương. Hỏi đến đâu nhất nhất Hoè đều đối đáp trôi chảy đến đấy, quan liền ra một câu đối:

        Lạn Tương Như, Tư Mã Tương Như, danh tương như, thực bất tương như.

        Nghĩa là: Lạn Tương Như, Tư Mã Tương Như, tên như nhau, thực chất chẳng như nhau.

        Có ý lên giọng kẻ cả rằng hai đằng cùng tên Hoè, nhưng một đằng quan một đằng học trò, so bì với nhau sao được.

        Hoè liền đối lại:

        Ngụy Vô Kỵ, Trưởng Tôn Vô Kỵ, bỉ vô kỵ, ngã diệc vô kỵ.

        Nghĩa là: Ngụy Vô Kỵ, Trưởng Tôn Vô Kỵ, mày không sợ thì tao cũng không sợ.

        Quan chủ khảo thấy đối xược, căm lắm nhưng cũng phải phục tài, vì chữ Tương như trong câu vừa là tên người, mà lại vừa có nghĩa "như nhau", được Hoè đối rất chọi với chữ Vô kỵ cũng vừa là tên người, lại vừa có nghĩa là không sợ.

        Sau đó quan ra một câu đối khác có ý khuyên răn:

        Xỉ tính cương, thiệt tính nhu, cương tính bật như nhu tính cửu.

        Nghĩa là: Răng tính rắn, lưỡi tính mềm, tính rắn sao bằng tính mềm bền lâu.

        Nhưng Hoè nào chịu, đối lại ngay rằng:

        Mi sinh tiền, tu sinh hậu, tiền sinh bất nhược hậu sinh trường.

        Nghĩa là: Lông mày sinh trước, râu sinh sau, sinh trước chẳng bằng sinh sau dài.

        Ngụ ý bảo quan chủ khảo tuy đẻ trước, nhưng dại, thì sao bằng đẻ sau mà khôn.

        Ðến đây, quan chủ khảo biết Hoè là tay thông minh mà bướng bỉnh, không còn dám vặn vẹo gì nữa.