Bị trừng phạt, Bắc Hàn 'làm kinh tế' ra sao?

Hội chợ Thương Mại Bình Nhưỡng Mùa thu lần thứ 13

Bắc Hàn chịu các lệnh trừng phạt từ hơn một thập kỉ nay, nhưng dường như như họ vẫn kinh doanh giống như các quốc gia khác.
Các nhà tổ chức Hội chợ Thương mại Quốc tế Mùa thu tại Bình Nhưỡng hồi tháng Chín cho biết có hơn 250 công ty trong và ngoài nước trưng bày hàng hoá tại thủ đô của Bắc Hàn.

Truyền thông Bắc Hàn đưa tin hội chợ đã thành công với sự tham dự của các doanh nghiệp đến từ Syria, Trung Quốc, Cuba, Iran, Ý, Indonesia, Việt Nam và Đài Loan.

Các lệnh trừng phạt nghiêm khắc khiến cho nhiều doanh nghiệp lo ngại không muốn vào Bắc Hàn. Hôm 23/12, các lệnh trừng phạt lại thắt chặt thêm, trong đó có lệnh cấm các nước xuất khẩu dầu tới Bắc Hàn và nhập khẩu các sản phẩm như thực phẩm, máy móc và thiết bị điện tử từ Bắc Hàn.

Các công ty Bắc Hàn ở TQ phải đóng cửa

Đối với hầu hết các công ty, Bắc Hàn là nơi quá mạo hiểm để vào kinh doanh. Tuy nhiên, Paul Tjia, nhà sáng lập một công ty tư vấn công nghệ thông tin Hà Lan, chuyên đưa các phái đoàn thương mại sang Bắc Hàn, lại rất hào hứng.

Mới hồi tháng Năm, ông Tjia đưa một phái đoàn Châu Âu tìm hiểu về cơ hội kinh doanh và đầu tư tại Bình Nhưỡng.
"Công ty nào cũng muốn kinh doanh trên phạm vi quốc tế," ông nói.
Ông Tjia cho biết các quan ngại về đạo đức khi kinh doanh với chính phủ của ông Kim Jong-un nhỏ hơn nhiều so với những lợi ích của việc hỗ trợ phát triển kinh tế Bắc Hàn.
"Nếu bạn muốn thấy được sự cải thiện, nó phải đươc do chính những người dân làm."



Hình ảnh trong Tạp chí Ngoại thương Bắc Hàn

Lướt qua ấn bản mới nhất của tạp chí "Ngoại Thương Bắc Hàn", độc giả được giới thiệu một loạt các sản phẩm đang có bán. Từ dụng cụ y tế, hành lý cho đến xà phòng và thậm chí máy tính bảng "iPad" (nó không còn được gọi là "iPad", một sản phẩm thường được biết đến từ Apple nữa).

Sẵn sàng trao đổi các sản phẩm được làm từ Bắc Hàn, và khả năng xây dựng các mối quan hệ với khách hàng quốc tế là một cách để Bắc Hàn có thể buôn bán với thế giới bên ngoài.

Justin Hastings, nhà nghiên cứu vấn đề thương mại của Bắc Hàn tại Đại học Sydney, nói: "Mọi cá nhân trong nước đều phải có đầu óc kinh doanh để tồn tại."
"Họ phải tìm những cách sáng tạo, những cách thích nghi để kiếm tiền bởi vì, bạn biết đấy, thế giới bên ngoài chống lại họ."

Tạp chí thương mại và báo chí cho chúng ta cảm tưởng mọi sự đều bình thường, điều không mấy khi được gắn với chế độ Kim Jong-un.
Image caption Máy tính bảng Ryonghung đã được đặt tên lại để khỏi bị nhầm với iPad của Apple.

Vậy ai là người mua những sản phẩm của Bắc Hàn?

Máy tính bảng Ryonghung đã được đặt tên lại để khỏi bị nhầm với iPad của Apple.

"Rất khó để biết được," Stephan Haggard, giáo sư nghiên cứu về Triều Tiên - Thái Bình Dương tại Đại học California San Diego, và một chuyên gia về kinh tế chính trị Bắc Hàn nói. Tuy nhiên, các sản phẩm này chắc chắn không phải để trưng bày.

"Các hội chợ này không nhằm mục đích tuyên truyền, mà là để buôn bán," Giáo sư Haggard nói.
"Họ phát triển kinh doanh các mặt hàng này phần nào vì họ tin rằng có thị trường cho chúng."

Trung Quốc có còn kiểm soát được Bắc Hàn?

Bắc Hàn thực hiện hầu hết các giao dịch thương mại với Trung Quốc, có lẽ lên đến 90%. Đó cũng là lý do tại sao nhiều quốc gia xem Trung Quốc như là chìa khoá để ngăn Bắc Hàn thực hiện chương trình vũ khí hạt nhân bằng cách ngăn dòng tiền chảy qua biên giới.

Tổng thổng Trump kêu gọi Bắc Kinh áp đặt các biện pháp chế tài cứng rắn nhất của Liên Hợp Quốc lên Bắc Hàn đối với các mặt hàng xuất khẩu như than đá, hải sản và hàng dệt may.
Nếu được thực thi đầy đủ, một phần ba thu nhập của Triều Tiên từ thương mại sẽ bị xóa bỏ, bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết.

Liên Hợp Quốc đã đóng băng tài sản hàng chục công ty Bắc Hàn tham gia vào hoạt động ngoại thương, một phần vì nhà nước Bắc Hàn lấy phần lớn doanh thu từ các thương vụ với thế giới bên ngoài.
Nó không chỉ bao gồm xuất khẩu hàng hoá mà còn xuất khẩu lao động từ quốc gia này.



 Người tham gia các gian hàng ở Hội chợ Thương mại Quốc tế Mùa thu, tháng Chín 2017.

Nguồn ngoại tệ hấp dẫn nhất có lẽ đến từ những công nhân Bắc Hàn đang lao động tại những xưởng đóng tàu và các công trường xây dựng ở hơn 40 quốc gia trên thế giới.

Bắc Hàn có những công ty thương mại đặc biệt chuyên thu xếp được các hợp đồng lao động không chỉ với các công ty nước ngoài tại Nga, Trung Quốc mà còn ở một số nước Châu Phi và Châu Âu.

Nghiên cứu dựa trên lời khai của những người đào tẩu khỏi Bắc Hàn cho thấy phần lớn thu nhập của người lao động được gửi về Bắc Hàn, ít nhất là hai phần ba.
Mặc dù Bắc Hàn có quy định chặt chẽ về lao động cưỡng ép, đi xuất khẩu lao động rất được coi trọng.

Chính phủ Bắc Hàn nỗ lực rất nhiều trong quá trình chọn lọc và thực thi một hệ thống giám sát chặt chẽ ở các nước sở tại để làm gỉam đi nguy cơ đào tẩu của những người công nhân.
Theo Teodora Gyupchanova, một nhà nghiên cứu thuộc trung tâm Cơ sở dữ liệu về Nhân quyền Bắc Hàn, có trụ sở tại thủ đô Seoul Hàn Quốc, những người xin đi xuất khẩu lao động phải chứng tỏ sự trung thành với chế độ để được xem xét làm việc ở nước ngoài.



Công nhân Bắc Hàn trên một công trường ở thủ đô Ulaanbaatar của Mông Cổ.

Phỏng vấn với những người đào tẩu cho thấy thường những người đàn ông có vợ con được lựa chọn cho những công việc này.
Điều đó có nghĩa cả người đàn ông và gia đình anh ta đều có nguy cơ bị phạt vì vi phạm luật lệ và "về mặt nào đó bị giữ làm con tin", Gyuchanova nói.

Một báo cáo của Trung tâm Leidan Asia về người Bắc Hàn làm việc tại Ba Lan cho thấy có một hệ thống kiểm soát nghiêm ngặt, theo đó người lao động buộc phải dự "các buổi học tập tư tưởng" tôn vinh Kim Jong-un.

Theo các nghị quyết mới nhất của Liên Hợp Quốc, các quốc gia không được cấp phép mới cho những người lao động Bắc Hàn và họ phải hồi hương sau 24 tháng: xuất khẩu lao động có giá trị ít nhất 1 tỷ USD một năm tại Bắc Hàn (mặc dù nhiều người tin rằng con số này có thể lớn hơn nhiều).
Tuy nhiên, khi nói đến các biện pháp trừng phạt, Bắc Hàn có một lịch sử trốn tránh rất dài.
Bản quyền hình ảnh Getty Images



Máy bay chiến đấu MIG-21 được tìm thấy trên tàu Chong Chan Gang

Sự tham gia kinh doanh vũ khí của Bắc Hàn đã trở nên rõ ràng khi các vũ khí của Cuba và Liên Xô cũ, bao gồm hai máy bay chiến đấu, nằm trong số 240 tấn vũ khí được tìm thấy trên một tàu biển của Bắc Hàn, tàu Chong Chan Gang vào năm 2013.

Cuba nói họ gửi vũ khí, ẩn dưới những bao tải đường, đi sửa chữa tại Bắc Hàn
Gần đây, vào tháng 8/2016, 30.000 quả lựu đạn đã được tìm thấy trên tàu Jie Shun đang đi tới kênh đào Suez, theo báo cáo gửi cho Hội đồng Bảo An Liên Hợp Quốc.

Báo cáo cho biết con tàu mang cờ của Campuchia nhưng được điều khiển bởi thuyền trưởng và các đoàn thủy thủ Bắc Hàn.

Bắc Hàn bị cấm vận vũ khí kể từ năm 2006.

Các thùng gỗ chứa lựu đạn được chôn dưới 2.300 tấn quặng sắt, cũng bị cấm theo một nghị quyết của Liên Hợp Quốc.
Lô hàng được dán nhãn giả là "bộ phận lắp ráp cho máy bơm dưới nước".
Các thương nhân Bắc Hàn cũng bị buộc tội triển khai các công ty con như một thủ thuật để che giấu việc buôn bán vũ khí.

Liên Hợp Quốc tìm thấy mới liên hệ giữa Bắc Hàn và một công ty tên là Glocom, một công ty được cho là từng bán những thiết bị truyền thông quân sự tới các quốc gia khác như Eritrea nhưng lại có trụ sở tại Malaysia.

Báo cáo của Liên Hợp Quốc mô tả Glocom là "công ty con của công ty Cộng Hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên có tên Pan Systems Pyongyang Branch".
Công ty đó có mối liên hệ với Tổng cục trinh sát, cơ quan gián điệp chính của Bắc Hàn.

Trong khi thương hiệu Bắc Hàn có thể "độc hại" với hầu hết các quốc gia, đất nước này không sụp đổ, một phần vì Băc Hàn đã học được cách làm kinh doanh ở vị thế của một nước luôn bị cô lập.

• < Trang trước
• Trang sau >