SÀI GÒN (NV) - Một ngày trước khi lệnh đình bản ba tháng được công bố rộng rãi, báo Du Lịch, một cơ quan tuyên truyền của Tổng Cục Du Lịch Cộng Sản Việt Nam, đã viết một bài mô tả tình cảnh dở sống dở chết của nông dân ở khu vực huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Ðồng.

Chính quyền đã trưng dụng nhà đất của nông dân để làm dự án khai thác bauxite. Thế nhưng người dân chỉ được đền bù bằng số tiền chưa đủ để mua lại một mảnh đất nhỏ hơn để làm nhà ở, chưa nói tới tiền xây căn nhà, và bên trên hết tất cả, lấy gì để sống khi miếng đất canh tác của họ đã bị cướp?

Ðây là tình trạng chung của những người dân bị nhà nước cướp đất để thực hiện các dự án lớn nhỏ trên cả nước.

Chuyện đụng chạm vào một vấn đề nhạy cảm mà những kẻ muốn giữ vững nồi cơm ở Việt Nam đều tránh né, cho thấy báo Du Lịch đang được đưa vào danh sách để thay thế nhân sự cầm đầu như báo Thanh Niên dẫn lời Bộ Thông Tin "lề phải" bắn tiếng hôm Thứ Tư (15/04).

Tờ Du Lịch, sau khi bị kiểm điểm vì tội viết bài đả kích Trung Quốc, vẫn không nhượng bộ. "Kiểm điểm thiếu nghiêm túc, chưa nhận thức đầy đủ tính chất, mức độ nghiêm trọng của khuyết điểm," báo Thanh Niên nêu lời lẽ của tổng biên tập ở "lề phải" viết trong quyết định ra lệnh đình bản báo Du Lịch.

Có lẽ, với bài viết tố cáo về cái trò đền bù giải tỏa kiểu cướp ngày ở Tân Rai, giọt nước này có dấu hiệu làm tràn ly nên báo Thanh Niên cho hay sẽ có chuyện "củng cố kiện toàn tổ chức và nhân sự lãnh đạo" của tờ Du Lịch.

Hồi Tháng Hai vừa qua, tin tức xì ra tưởng lãnh đạo tờ Du Lịch đã bị mất việc rồi, nhưng có lẽ, sau thời gian bị đình bản, tờ báo có thể sẽ có tổng biên tập mới không chừng.

Bài báo ra ngày 13 Tháng Tư, 2009 cử phóng viên đến tận nơi để điều tra và viết như sau về nỗi điêu đứng của nông dân Lâm Ðồng:

"Dự án Tân Rai chính thức làm lễ khởi công tổ hợp nhà máy sản xuất Alumin vào ngày 18/11/2008. Thời gian khai thác của dự án này dự tính kéo dài trong 98 năm, trữ lượng bauxite ở Tân Rai có thể trên 700 triệu tấn. Nếu khai thác 600.000 tấn/năm thì thời gian khai thác của riêng vùng Tân Rai sẽ kéo dài 45 năm, và nếu mở rộng vùng mỏ bauxite ra Bảo Lộc, lên Di Linh thì thời hạn khai thác có thể lên tới 150 năm.

"350 m² được đền bù 30 triệu"

Ðến xã Lộc Ngãi, huyện Bảo Lâm (Lâm Ðồng) trong những ngày giữa tháng 4, một không khí lao động hối hả trải dài trên diện tích hàng nghìn ha. Chưa đầy 2 năm trước, toàn bộ khu vực này còn là một màu xanh của những nương chè, cà phê, đồi thông... bây giờ mọi thứ đã thay đổi, thay vào đó là màu đất đỏ bazan, khói bụi,...

"Tháng 4/2006 dự án nói trên bắt đầu tiến hành đền bù, giải phóng mặt bằng cho gần 1.000 hộ dân với tổng diện tích khoảng 1.700 ha. Hiện vẫn còn 107 hộ dân chưa nhận tiền đền bù và bàn giao mặt bằng. Lý do của các hộ dân ở đây, mức giá đền bù quá thấp, không hợp lý khiến họ không hài lòng. Anh Phan Tiến Long, khu phố 6A - Thị trấn Lộc Thắng (xã Lộc Ngãi, huyện Bảo Lâm), phân trần: "Gia đình tôi có 350 m² đất nằm trong khu vực quy hoạch của dự án, với một ngôi nhà gỗ kiên cố nhưng chỉ nhận được đền bù là 30 triệu đồng. Số tiền này không đủ mua một miếng đất ở khu vực tái định cư, chứ chưa tính đến chuyện xây nhà, đầu tư làm ăn!"

"Giá tiền đền bù thấp, giá đất tái định cư lại cao, đây là một nghịch cảnh làm nhiều hộ dân có đất đai, nhà cửa nằm trong dự án Tân Rai sống dở chết dở. Nhiều hộ chưa mua được đất, phải sống tạm bợ qua ngày. Ðể mua một thửa đất với diện tích 130 m² ở nơi tái định cư, phải mất ít nhất 55 triệu đồng, chưa kể tiền xây nhà.

Gia đình nhà bà Nguyễn Thị Hải có 584 m² đất bị nằm trong dự án, với ngôi nhà 25 m², chưa kể vườn cây lâu năm, là nguồn thu nhập chính, nhưng cũng chỉ được đền bù 60 triệu đồng. Theo một số hộ dân trong vùng cho biết, mức tiền đền bù giữa hai huyện Bảo Lộc và Bảo Lâm hoàn toàn khác hẳn nhau (tại Bảo Lâm thấp hơn).

"Nông dân lao đao"

Chỉ còn không đầy tám tháng nữa (18/11), mẻ quặng đầu tiên của dự án Tân Rai sẽ được đưa lên khỏi mặt đất. Nhiều hộ gia đình có đất nằm trong dự án đã bàn giao nhưng lại chưa được bố trí đất tái định cư. Thu nhập của các hộ dân này gần như 100% trông chờ vào nông nghiệp, mọi chi tiêu cho cuộc sống lúc này đều nhìn vào tiền đền bù. Vậy còn tiền đâu để mua đất xây nhà, canh tác, đầu tư làm ăn, nuôi con cái ăn học...?!

"Ông Nguyễn Côi ở khu phố 6A, thị trấn Lộc Thắng, cho biết: "Thời gian trước đây (khi dự án chưa đi vào thực hiện - PV) gia đình tôi thu nhập từ chè và cà phê cũng được chừng 70 triệu đồng/năm. Trong mấy năm nay, từ khi dự án khởi công, gia đình tôi không biết phải làm thế nào để sinh sống. Nhìn đám chè cháy lá, cà phê khô héo mà ứa nước mắt xót xa nhưng không dám đầu tư vì chẳng biết khi nào dự án đi vào triển khai."

"Chưa bàn đến chuyện khi nhà máy sản xuất Alumin chính thức đi vào hoạt động, những vấn đề về môi trường, ảnh hưởng tới hệ thống nước ngầm của lưu vực thượng nguồn sông Ðồng Nai, an ninh-xã hội-quốc phòng... Hiện nay dự án cũng đã gây không ít bức xúc trong nhân dân về các vấn đề: ô nhiễm tiếng ồn, bụi đất từ các container, xe tải ra vào thường xuyên... Theo ông Lương Văn Ðức, một người dân trong khu phố 6A, từ ngày dự án bắt đầu triển khai, không khi nào gia đình ông có một giấc ngủ ngon, hay một thời gian yên tĩnh. Suốt ngày xe cộ ra vào ầm ào, khói bụi của đất đỏ bazan từ công trình cuồn cuộn mỗi khi có xe chạy hay một cơn lốc cuốn, cũng đủ cho khói bụi bao trùm toàn vùng.

"Ðược mệnh danh là 'kinh đô' của cây chè, huyện Bảo Lâm đã mất hàng trăm ha cho dự án xây dựng sân golf tại khu vực hồ Lộc Thắng và nay lại phải hy sinh hơn 2.200 ha chè, cà phê, thậm chí cả diện tích trồng thông 10 - 15 năm tuổi cho dự án nói trên. Chưa kể khi đi vào hoạt động, dự án này còn cần thêm diện tích để xây dựng giao thông, các công trình phụ... Khi đó diện tích cây chè lại thêm một lần thu hẹp.

"Trong khi đang có rất nhiều luồng ý kiến khác nhau về việc xây dựng các dự án Bauxite - Nhôm ở Tây Nguyên, thì trước mắt đã có hàng nghìn hộ nông dân rơi vào tình cảnh lao đao."

Rất nhiều lần quan chức chóp bu của nhà nứơc CSVN tuyên truyền người dân bị giải tỏa nhà đất ruộng vườn cho các dự án của nhà nước sẽ được ưu tiên mua nhà mua đất, sẽ ưu tiên việc làm, nơi ở mới phải tiện nghi đầy đủ mọi mặt mà nói chung sẽ có đời sống tốt đẹp hơn chỗ ở cũ.

Thực tế cho thấy, nhiều nơi đất bị giải tỏa trắng và bỏ hoang trong khi dân sống chui rúc tạm bợ và không biết làm gì để sống. Mới đây, ngày 14 Tháng Tư, báo điện tử VietnamNet loan tin "chính phủ nhận lỗi chậm đền bù dự án thủy điện Sơn La."

Hàng ngàn gia đình các sắc tộc thiểu số sống suốt bao đời qua thuộc các tỉnh Sơn La và Lai Châu đã bị lùa vào các khu vực "tái định cư" tức là bị đuổi ra khỏi khu vực xây dựng đập thủy điện Sơn La. Nhà "tái định cư" tuềnh toàng nứt nẻ và nhỏ như những cái chuồng chim trong khi đất canh tác không có. Những người nào có miếng đất canh tác nhỏ bé thì đất xấu

"Diện tích đất mới đều nhỏ hơn hoặc bằng 400 m²/hộ và bố trí kề sát nhau nên việc nhốt trâu bò, gia súc, gia cầm và làm vườn phát triển kinh tế phụ gia đình đều bất khả thi," VietnamNet tường thuật nhân có chuyến thăm viếng của Hoàng Trung Hải, phó thủ tướng CSVN.

Tại đây, nếu muốn làm nhà lấy riêng cho mình "Nhà nước bồi thường 50-70 triệu đồng để làm nhà mới nhưng chi phí xây nhà lên tới 200-300 triệu", VietnamNet kể.

Công nhân Trung Quốc đang làm việc chuẩn bị khai thác bauxite ở Tân Rai (tỉnh Lâm Ðồng). Tin cho hay khoảng 700 công nhân và kỹ sư TQ đang chuẩn bị cho kế hoạch khai thác bauxite tại đây. Chỉ có một số rất nhỏ người Việt Nam được thuê mướn làm những công việc phụ thuộc. Dân vừa bị cướp mất đất, mất ruộng rẫy đang sống dở chết dở, theo bài báo của tờ Du Lịch. (Hình: SGTT)