Hiện đang có quan ngại trong chính giới Hoa Kỳ về việc thiếu phản ứng trước các động thái của Trung Quốc, nhất là trong lĩnh vực hải quân.

Hôm thứ Tư 15/06, Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ đã có phiên điều trần do Thượng nghị sỹ Jim Webb chủ xướng.

Tại phiên điều trần, các chuyên gia được mời đã đề cập tới một loạt các sự kiện xảy ra gần đây, trong có vụ đối đầu giữa tàu của Mỹ và tàu Trung Quốc, để chứng minh rằng Bắc Kinh đang theo đuổi đường lối ngày càng mạnh mẽ chủ động về hải quân.

Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao chuyên trách Đông Nam Á, Đại sứ Mỹ tại khối ASEAN Scot Marciel nói Bắc Kinh đã cảnh báo các công ty dầu khí Mỹ và nước ngoài không làm ăn với Việt Nam trong khu vực tranh chấp, nếu không sẽ gặp khó trong việc kinh doanh với Trung Quốc.

Theo ông Marciel, quan điểm nhất quán của Hoa Kỳ là phản đối các động thái đe dọa các công ty Mỹ và đã bày tỏ quan ngại về việc này với Bắc Kinh.

Thế nhưng ông Marciel nói Mỹ sẽ không đứng về phía nào trong các tranh chấp biển đảo giữa Trung Quốc và các nước láng giềng như Việt Nam, Nhật Bản và Philippines.

Trung Quốc và Việt Nam từ lâu đã bất đồng về chủ quyền tại quần đảo Hoàng Sa, mà Trung Quốc gọi là Tây Sa và đã chiếm toàn bộ từ tháng 1/1974.

Trung Quốc, Việt Nam, Philippines cùng một số nước khác cũng cùng tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa, mà Trung Quốc gọi là Nam Sa.

Đối với quần đảo Điếu Ngư Đài mà Nhật Bản gọi là Senkaku, Trung Quốc cũng tuyên bố họ nắm hoàn toàn chủ quyền.

'Im lặng là đồng tình'?
Hãng tin AFP trích lời Thượng nghị sỹ Jim Webb nói tại cuộc điều trần rằng ông hiểu là Mỹ cần đứng bên ngoài các tranh chấp chủ quyền nhiều khi quá xúc cảm ở châu Á, nhưng thái độ im lặng của Hoa Kỳ có thể làm Trung Quốc mạnh dạn hơn.

Nếu như Hoa Kỳ còn muốn làm một nước Á châu và một quốc gia hàng hải, các lãnh đạo của chúng ta cần đưa ra lựa chọn. Hoa Kỳ cần bảo toàn chất lượng và sức mạnh hải quân, nếu cần thì tăng cường nó.

Thượng nghị sỹ Jim Webb
Ông Webb, người từng pḥụ trách hải quân, được trích lời nói: "Tại Hoa Kỳ chúng ta không thảo luận đầy đủ về chủ đề này".

"Mỹ là quốc gia duy nhất có thể che chở cho các nước trong khu vực có thể phát triển kinh tế thành công mà không bị gây phiền hà."

Thượng nghị sỹ này cũng lo ngại rằng Trung Quốc nhanh chóng bắt kịp Hoa Kỳ về tiềm lực hải quân.

"Nếu như Hoa Kỳ còn muốn làm một nước Á châu và một quốc gia hàng hải, các lãnh đạo của chúng ta cần đưa ra lựa chọn. Hoa Kỳ cần bảo toàn chất lượng và sức mạnh hải quân, nếu cần thì tăng cường nó."

AFP cũng trích lời một chuyên gia có mặt trong phiên điều trần, ông Richard Cronin, giám đốc chương trình Đông Nam Á của Trung tâm nghiên cứu Stimson, nói rằng Tổng thống Barack Obama cần chấm dứt thái độ "bị động" trong các vấn đề chủ quyền.

Ông Cronin nói: "Chính quyền Obama cần ủng hộ các nước Đông Nam Á bị làm phiền hà ít nhất là về tinh thần và cần khẳng định quyền lưu thông tự do của mình nếu bị Trung Quốc khiêu khích".

Tuy nhiên, ông cảnh báo không nên bêu xấu Trung Quốc mà cần cố gắng "tôn trọng ước nguyện lãnh đạo và vị thế cường quốc của Trung Quốc, nhưng trong khuôn khổ luật pháp quốc tế".