Trong dân gian tồn tại một quan điểm: Nếu ăn bộ phận nào của con vật thì có tác dụng bổ cơ quan ấy của con người. Người bị bệnh cố gắng ăn thật nhiều cơ quan của động vật mà mình bị bệnh. Vậy thật sự có một cơ chế khoa học nào để giải thích cho hiện tượng này không? Cho đến nay chưa có một tài liệu chính thức nào đề cập đầy đủ về vấn đề này, chúng tôi thử vận dụng các nguyên lý của y học hiện đại để cùng các bạn phân tích.

* Từ quan điển dân gian các bài thuốc đông y

Trong dân gian truyền nhau nhiều bài thuốc bổ chế từ cơ quan động vật dù Đông y chính thống không có nhiều bài thuốc kiểu này. Như bài thuốc bổ thận, trong đó thận (cật) heo được chưng với vài vị thuốc với ý nghĩ sẽ có tác dụng bổ thận tráng dương; món ăn này thường được dùng đãi khách quý. Tất nhiên quan điểm thận trong Đông y khác với quả thận của Tây y. Não động vật cũng hay được dùng như là vị thuốc, nhất là với những người có vấn đề về thần kinh như đau nửa đầu, giảm trí nhớ; nên đã có tập quán rất cầu kỳ: Ăn não khỉ đang còn sống. Ăn mắt động vật được cho là làm sáng mắt; những người yếu phổi thì ăn phổi heo, phổi bò; mật động vật sẽ giúp hồi phục bệnh gan, tạo sự can trường.

Người ta tin rằng bộ phận sinh dục của động vật sẽ hỗ trợ tối đa cho chuyện chăn gối. Trong Đông y có sản phẩm Hải cẩu hoàn dùng chữa chứng bất lực, bổ dương, bổ thận… trong đó, quan trọng nhất là tinh hoàn của con hải cẩu vì người ta cho rằng hải cẩu đực có khả năng “chăn gối” tuyệt vời khi cạnh bên có nhiều con cái. Bộ phận sinh dục của dê lại càng được ưa chuộng.

* Cơ chế của sự tiêu hóa

Thức ăn vào cơ thể sẽ được hấp thu bởi ống tiêu hóa kéo dài từ miệng đến hậu môn, các cơ quan phụ đổ chất riết vào ống tiêu hóa (tuyến nước bọt, túi mật, tuyến tụy). Hệ tiêu hóa sẽ hấp thu nước, chất điện giải, chất dinh dưỡng và thải chất bã ra ngoài.

Sự tiêu hóa thức ăn chủ yếu qua phản ứng thủy phân xảy ra dưới xúc tác của men tiêu hóa. Carbonhydrat được thủy phân thành maltose và pôlyme của glucose, bởi amilase của nước bọt, tụy. Các men tiêu hóa disaccharide và polymer của glucose nằm trên màng các vi nhung mao ruột tiếp tục thủy phân chủng thành monosaccharide để được hấp thu. Protein thủy phân thành proteoses, peptones, polypeptid bởi men pepsin. Sau đó qua nhiều công đoạn men của tụy, vi nhung mao ruột thủy phân tất cả thành acid amin để được hấp thu. Đối với lipid (chất béo) sẽ được nhũ tương hóa bởi muối mật trước khi bị thủy phân thành acid béo và monoglycerit bởi men lipase của tụy. Các chất dinh dưỡng, nước và chất điện giải được hấp thu bởi hai cơ chế chủ động và khuếch tán. Tùy theo thành phần cấu tạo của mình, mỗi thức ăn ngoài các dưỡng chất còn góp phần vào cơ thể các chất khoáng và chất vi lượng.

Như nói ở trên, mọi loại thức ăn, các cơ quan động vật, kể cả cơ quan sinh dục, khi được ăn vào cơ thể đều không thoát khỏi cơ chế tiêu hóa chung, chỉ có khác nhau ở chỗ lượng ít hay nhiều tùy theo tỷ lệ thành phần các dưỡng chất ở mỗi loại thức ăn. Ăn đủ chất với một khẩu phần rất cân bằng, có bổ sung những chất mà cơ thể còn thiếu thì sẽ tăng thêm sinh lực, phân bổ ở mọi cơ quan.

Không hề có “huyền thoại” ăn gì bổ nấy mà chỉ có chân lý ăn đủ thì cơ thể phát triển, thêm cường tráng hoặc nói theo dân gian thức ăn làm bổ dưỡng cơ thể, “không bổ bề ngang cũng bổ bề dọc”. Chỉ có điều: không được bội thực, ăn uống quá nhiều có thể gây sự cố bất thường làm cho cơ thể bệnh tật, có thể bị béo phì, mà phải luôn luôn điều độ.